DERLEMELER (Kayıtlar‑Yöresel Çalışmalar‑Alan Araştırmaları)
Sungu Okan
Avrupa’da 19. yüzyılın ilk yarısında başlayan yerel müzik araştırmaları çeşitli fikri hareketlerin etkisiyle ortaya çıkmıştı. Osmanlı İmparatorluğu’nun bünyesinde yaşayan halkta ise böylesi bir sosyal hareket o dönemlerde gözlenmemektedir. 20. yüzyılın başlarına kadar Osmanlı’da yer alan zengin halk kültürü bazı batılı tacirler, sefirler, devlet görevlileri ve seyyahların dikkatini çekmiş, bilimsel olamayan bazı çalışmalar yapılmıştır.
20. yüzyıla gelindiğinde milliyetçi hareketlerin yavaş yavaş ortaya çıktığını ve halkın kendi kültürünü öğrenme ihtiyacının doğduğunu görmekteyiz. Bu durum halk müziği çalışmalarının genişlemesine yol açmıştır. Ayrıca resmi derleme çalışmalarının yanı sıra özel derlemeler de yapılmıştır; sayıları binleri aşan kayıt, ezgi ve doküman toplanmıştır.
Fonografın icadı ve ses kayıt cihazlarının gelmesiyle halk ezgileri kayıtları yaygınlaşmış, planlı ve devlet destekli derleme çalışmaları yapılmaya başlanmıştır.
Darü’l‑Elhan Derlemeleri
- 1926: Adana, Gaziantep, Urfa, Niğde, Kayseri, Sivas – ~250 ezgi
- 1927: Konya, Ereğli, Karaman, Alaşehir, Manisa, Ödemiş, Aydın – ~250 ezgi
- 1928: Kastamonu, İnebolu, Çankırı, Ankara, Eskişehir, Kütahya, Bursa – ~200 ezgi
- 1929: Trabzon, Rize, Gümüşhane, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Giresun, Sinop – ~300 ezgi
Ankara Devlet Konservatuarı Derlemeleri (1937–1954)
- 1937: Sivas, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Trabzon, Rize – 588 ezgi
- 1938: Kütahya–Afyon–Denizli–Aydın–İzmir–Manisa–Balıkesir (604 ezgi); Malatya–Diyarbakır–Urfa–Gaziantep–Maraş–Adana (491 ezgi)
- 1939: Çorum – 241 ezgi
- 1940: Konya – 512 ezgi
- 1941: Kayseri, Niğde, Maraş, Seyhan – 412 ezgi
- 1942: Isparta, Burdur, Antalya, Muğla – 426 ezgi
- 1943: Tokat, Amasya, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon – 772 ezgi
- 1944: Elazığ, Tunceli, Bingöl, Muş – 293 ezgi
- 1945: Ankara, Çankırı, Yozgat, Kırşehir – 432 ezgi
- 1946: Antakya, Mersin – 134 ezgi
- 1947: Edirne, Çanakkale, Kırklareli, Tekirdağ, Bursa – 492 ezgi
- 1948: Bolu, Kastamonu, Sinop, Zonguldak – 318 ezgi
- 1949: Eskişehir, Bilecik – 249 ezgi
- 1950: Ağrı, Van, Kars, Artvin – 382 ezgi
- 1951: İstanbul, Kocaeli – 115 ezgi
- 1952: Bitlis, Siirt, Mardin, Hakkâri – 200 ezgi; İzmir – 40 ezgi
- 1954: Orta Asya göçmenleri arasında – 45 ezgi
TRT Derlemeleri
- 1961: Erzurum, Van, Hakkâri, Erzincan, Diyarbakır, Elazığ, Adana, Bitlis, Siirt, Muş, Bingöl – ~800 ezgi
- 1967: Gaziantep, Burdur, Van, Erzincan, Diyarbakır, İzmir, Trabzon, Rize, Balıkesir – ~1738 ezgi
- 1971: Erzurum, Kars – ~250 ezgi
Kültür Bakanlığı Derlemeleri
1966’da kurulan MİFAD (bugünkü HAGEM) birimi Türkiye genelinde yaptığı halk müziği derlemelerinde yaklaşık 4000 ezgiyi arşivlemiştir.
Kaynak:Turkish Music Portal